Waliopewa ardhi na Karume waporwa na vigogo

Moja ya malengo ya Mapinduzi ya Zanzibar ya Januri 12,1964 ni kuleta usawa na wananchi wanyonge kupewa ardhi yenye rutuba iwasaidie kwa kilimo na kujiletea maendeleo.

Ndoto hiyo ilitimia baada ya utawala wa Kisultani kuangushwa na chama cha ASP  na baadaye Rais wa kwanza wa Serikali ya Mapinduzi Zanzibar (SMZ) marehemu Abeid Amani Karume kutangaza kuwapa wananchi ekari tatu kila mmoja.

Tangazo hilo lilitolewa Dole Novemba 11, 1965, mahali ambapo sasa pamejengwa mnara wa kumbukumbu ya tukio hilo, ikiwa sehemu ya kuhitimisha utawala wa Kisultani uliodumu kwa miaka 160 tangu mwaka 1804.

Maeneo mazuri ya ardhi yakiwamo ya Mwera, Bumbwini, Dole, Gamba, Bambi, Cheju, Upenja na kwingineko yalikabidhiwa kwa wazalendo na hivyo kuondoka mikononi mwa masetla wa kikoloni waliokuwa wakiyamiliki.

Mageuzi ya mambo

Mambo sasa ni kinyume. Maeneo hayo kwa sehemu kubwa yameanza kuchukuliwa tena na vigogo na watu wenye fedha wakiwamo waliokuwa wamenyang’anywa na SMZ mwaka 1964 baada ya mapinduzi.

Maeneo hayo ndiyo yanayoongoza kwa uzalishaji wa mazao ya chakula kwa wingi, lakini sasa yameanza kuvamiwa kwa ajili ya ujenzi nyumba za makazi na maeneo ya biashara, huku wananchi waliokuwa wakiyatumia kwa kilimo wakiachwa kwenye mataa.

Mussa Shaaban Masele (63), mkazi wa Dole anasema kwamba malengo ya kuwapatia wananchi ardhi yameanza kuvurugwa kwa kasi ya ajabu, hasa baada ya ardhi kuwa ya thamani na kuingia kwa wawekezaji Zanzibar.

Kwa mujibu wa Masele, ardhi ya Zanzibar sasa ni mali na utajiri mkubwa. Anasema vigogo serikalini na watu wenye fedha hutengeneza hati bandia na kuwafukuza wanyonge kwa madai kuwa ardhi hiyo inamilikiwa kisheria na watu wengine, huku wakionyesha hati ‘feki’ za umiliki.

Kosa la kisheria

Kosa lililofanyika baada ya tamko la SMZ kutangazwa na Rais wa kwanza Abeid Karume, wananchi wengi hawakupewa hati, hivyo ikawa rahisi kuondoshwa kwa madai kuwa hawana hati za kisheria.

“Huu ni utumwa mpya unaoisakama Zanzibar baada ya miaka 50 ya Mapinduzi. Tunarejea tulikotoka, hakuna mtetezi wa hayo, watu wanajali fedha na si utu kama ilivyokuwa enzi za ASP na uhai wa Karume,” anasema Masele.

Anasema hata mashamba makubwa ya SMZ waliyopewa wananchi kwa shughuli za kilimo huko Dole, Kilombero, Mwakaje na Cheju yameanza kuchukuliwa na kupewa baadhi ya wakubwa serikalini bila huruma wala aibu.

Anatoa mfano wa wakulima 145 huko Dole wako katika mgogoro mkubwa na Wizara ya Ardhi na Wizara ya Kilimo baada ya kutakiwa wahame na ili maeneo hayo wapewe watu wengine.

“Iwapo SMZ ilitaka maeneo hayo yagawiwe upya na kumilikiwa, ilistahili waliokuwapo na kuendesha kazi za kilimo wafikiriwe kwanza, kinyume chake wanaporwa na wakubwa wenye nguvu za kifedha na madaraka. Huu ni ukatili mpya kuliko ule wa Waarabu,” anasema.

Anasema mgogoro huo tayari umefika hadi katika Ofisi ya Makamu wa Pili wa Rais baada ya ngazi ya shehia, wilaya na mkoa kushindiwa huku zikiwapo dalili za vigogo kubebena na kuwakandamiza wanyonge.

Maeneo wanayodai kuporwa, wakulima hao wamepanda mazao ya kudumu ikiwamo mishelisheli, mitufaa, minazi, midimu na michungwa.

“Tunachokitaka sasa kukutana na Rais ana kwa ana, tumechoka kuonewa. Tutamkabili na kutaka atuambie ukweli kama nia hii mbaya ni ya SMZ au inafanywa na majambazi wa ardhi wanaosaka utajiri. haitakuwa ajabu kumwaga tena damu kutetea haki yetu,” anaonya.

Kwa upande wake Khadija Omar anasema ataendelea kumkumbuka Mzee Karume kwa uamuzi wa kuwapatia wananchi ekari tatu za ardhi na kusema ilikuwa ni kazi ya kijasiri na kiimani.

Hata hivyo amesema inashangaza sana leo baada ya miaka 50 kupita viongozi wale wale walioachiwa nchi wanaanza ukatili, manyanyaso na uonevu.

Kilimo duni

Hata hivyo, anasema pamoja na wananchi kulilia ardhi hiyo, bado wanakabiliwa na ukosefu wa zana na nyenzo za kisiasa za kilimo na utaalamu. Wamejikuta wakibaki pale pale katika mkakati wa kuzalisha mazao ya chakula yasiyo na tija huku wakiambulia chakula cha miezi miwili tu baada ya msimu.

Anasema kabla ya 1964 ardhi ya Zanzibar ilimilikiwa na masetla na mabepari walikuwa wakiwatumia wananchi wanyonge kuwalimia mashamba bila kunufaika kwa lolote huku wakilipwa ujira mdogo.

“Nafikiri kazi ya kuwakomboa Waafrika wanyonge na mateso ya mabepari weupe imekwisha, sasa ipo haja ya kuwatazama wakoloni weusi wasiojali haki, usawa wala utu wa kila binadamu,” anasema Khadija.

Kadhia ya migogoro ya ardhi Zanzibar imekithiri pamoja na kuwepo kwa sheria ya ardhi ya mwaka 1992 bado wananchi hawaijui sheria na kuwafanya wamiliki wapya wa ardhi kutengeneza nyaraka na kupora wanyonge.

Suluhu ya migororo

Kamati ya Kushughulia Migogoro ya Ardhi chini ya Ali Mzee Ali imetoa mapendekezo yake likiwamo la kutungwa kwa kanuni kwa kila shehia, baada ya kubainika kukosekana kwa kanuni ya ardhi kunakosababisha kukosekana mwongozo wa matumizi bora ya ardhi.

Kamati inasema inataka kufanya utambuzi wa ardhi kama njia mojawapo kwa Wazanzibari kupata haki kutokana na kukosekana kwa kumbukumbu za maeno ya ardhi yaliotolewa kwa watu mbalimbali.

Kukosekana kwa mfumo wa hifadhi ya kumbukumbu (data base) pia kunachangia hati ya moja ya ardhi kutolewa kwa mtu zaidi ya mmoja.